Circulair gebouw voor kind- en jeugdkliniek Kloetinge

In onze wereld verbruikt de mensheid veel meer aan grondstoffen en energie dan de aardbol aankan. In combinatie met een snelgroeiende wereldbevolking en groeiende welvaart zal deze situatie onhoudbaar worden en leiden tot stagnatie en klimaatverandering. Dat het zo dus niet langer kan doorgaan, is volgens Taco Tuinhof – architect en partner bij Rothuizen – dan ook een gegeven. Toen hem de vraag werd gesteld of hij een nieuw pand voor een kind- en jeugdkliniek wilde realiseren, was hij duidelijk: dit project kunnen én moeten we circulair aanpakken.

Niet slopen maar oogsten

Op het moment dat de vraag van Emergis (instelling voor geestelijke gezondheidszorg) kwam voor de nieuwbouw van een van hun locaties, stond het districtskantoor van Rijkswaterstaat in het nabijgelegen Terneuzen leeg. Het pand moest gesloopt worden als gevolg van de grote uitbreiding van het sluizencomplex. “En dat is zonde”, is Taco stellig. “Ik realiseer mijzelf dat het ontmantelen van een pand duurder is dan slopen. Maar de tijd is aangebroken dat we moeten denken in waarde behoud en beperken van milieuschade willen we uitputting van de aarde voorkomen.” Ook opdrachtgever Emergis sloot zich aan bij deze visie: het leegstaande pand werd ontmanteld en de materialen werden opgeslagen in een grote loods, waar ze door de medewerkers van het Werkleerbedrijf “De Ambachten” weer klaargemaakt werden voor hergebruik.

Circulair ontwerpen

Voor een architect vraagt een circulaire benadering om een andere ontwerp aanpak. Ontwerpen voor waardebehoud betekent dat bestaande materialen de verschijningsvorm kunnen beïnvloeden en dat materialen, componenten en bouwelementen demontabel samengesteld worden. Zo kunnen materialen hun waarde behouden en wordt soms zelfs meer waarde gecreëerd. In het ontwerp van Taco zien we buitenkozijnen, binnendeuren, gevelbekleding, de houten draagconstructie en de straatklinkers van het Rijkswaterstaat kantoor terug. Het mooie is dat de gevelshingles 18 jaar geleden zijn gemaakt uit oude meerpalen uit de haven van Breskens en nu dus hun derde bestemming hebben gekregen.
Verder is in het ontwerp rekening gehouden met een toekomstige herbestemming van de kliniek met een woonfunctie (omkeerbaar bouwen) , waardoor de potentiele levensduur van het pand verlengd wordt.

Alba Concepts heeft de circulariteits-berekening gemaakt en komt met hun berekenmethode uit op een circulariteit percentage (BCI) van 53%. Taco legt uit: ‘Dit is een zeer hoog percentage, zeker omdat we in het woongedeelte van de kliniek met hoge veiligheidseisen te maken hadden. We hebben naast de gevel vooral in kunnen zetten op (zichtbaar) hergebruik van materialen in de verbindende ‘binnenstraat’.” Deze heeft daardoor een eigen karakter gekregen. De houtconstructie is mooi zichtbaar met haar littekens uit het eerdere gebruik. De houten kolommen spelen hun eigen spel met het ritme van deze ‘straat’. Samen met de ruimtelijkheid, de patio’s en veel daglicht dragen de houten onderdelen en kleurgebruik bij aan een veilige en vriendelijke omgeving, wat het genezingsproces van de kinderen ten goede komt. (healing environment).