Restauratie Domtoren Utrecht Utrecht
Na 8 jaar projectwerk is de Domtoren in Utrecht nu ook een beetje van Rothuizen. In 2016 zijn we gestart met de onderzoeken en planvorming voor de restauratie van de Domtoren. Na jaren van voorbereiding, jaren van op de steiger staan en jaren van overleg met het bouwteam, Rijksdienst van Cultureel Erfgoed en de Gemeente Utrecht, is het Icoon van Utrecht nu klaar voor de komende vijftig jaar. Tijdens het grote feest voor de stad bekrachtigde Koningin Máxima deze prestatie met het ‘aanzetten’ van de nieuwe verlichting van de prachtige toren.
Na de Grote Restauratie aan het begin van de 20ste eeuw, konden bij een bescheiden onderhoudsbeurt in de jaren 1970 niet alle technische problemen worden opgelost. Rond 2013 constateerde de gemeente dat een ingrijpendere restauratie noodzakelijk werd. Om het project op te starten, werd een architectenselectie gehouden voor het aanstellen van een restauratieadviseur en kreeg Rothuizen opdracht. “Het in stand houden van een iconisch gebouw als dit en het historisch belang van dit monument spelen voor ons een belangrijke rol in het project, waarbij we proberen om alleen in te grijpen als het echt nodig is”, aldus Karlijn de Wild en Erik Jan Brans over dit restauratieproject.
Specificaties
Bouwteam
Om de periode dat de Domtoren in de steigers staat zo kort mogelijk te houden, is besloten om het project in Bouwteam uit te voeren. Tijdens deze bouwteamfase is de definitieve visie op de restauratie tot stand gekomen. Gedurende het traject zijn alle stenen stuk voor stuk onderzocht door Rothuizen Erfgoed en is bepaald of herstel, vervanging of inboeten nodig was. Een uitgebreide klus, want meerdere restauraties door de eeuwen heen hebben ertoe geleid dat er veel steensoorten zijn gebruikt. In de basis is de toren opgebouwd uit Middeleeuws baksteen, Römer tufsteen, rode zandsteen, Devonische kalksteen, ledesteen en Drachenfels trachiet. Bij de restauraties van de eeuwen na de bouw zijn daar verschillende soorten tuf-, kalk-, zandsteen en trachieten aan toegevoegd. Diverse steensoorten worden niet meer gewonnen, maar hebben een belangrijke waarde waar het gaat om de authenticiteit van de toren. Er is gekeken hoe deze steensoorten behouden kunnen worden. In totaal is bij deze restauratie 600 m³ natuursteen vervangen, omgerekend in bijna 10.000 verschillende stenen. Ook de houten kapconstructie, het glas in lood, het uurwerk, het carillon, de windvaan en het spitskruis en het lood- en leiwerk van de spits en de beiaard zijn onderdeel van de restauratie. Gedurende het project kwamen daar ook de gebouwinstallaties bij, met als kers op de taart de bouwkundige begeleiding voor de uitvoering van het magnifieke verlichtingsplan ontworpen door Speirs-Major uit Londen.
Ambacht en vakmanschap
De restauratie van de Domtoren is van begin tot eind een feest van ambachten geweest. Alles is met de hand gemaakt of bewerkt, waarbij kennis en kunde van de vaklieden leidend was voor de hoge kwaliteit van de gereedgekomen werken. Tijdens het gehele project kreeg ook Rothuizen de kans om op de top van het restauratie vakmanschap te opereren. De restauratiekwaliteit van de enige Domtoren in Nederland kon toch niet achterblijven bij de vergelijkbare werkzaamheden aan grote stadskathedralen als de Dom van Keulen of de Notre-Dame in Parijs?! Restauratie-architecten van Rothuizen werden met open armen ontvangen in het internationaal ‘Dombaumeisters’-netwerk, waarin kennis over het werken met deze specifieke monumenten breed gedeeld werd. De kennisbijdrage die daarmee in de restauratie vakwereld op het gebied van Natuursteen is ontstaan is overweldigend geweest. Kennis die Rothuizen inmiddels graag inzet bij vergelijkbare natuursteenprojecten!
Boek: Icoon in de steigers
Met de afronding van de restauratie is ook het boek: ‘Icoon in de steigers | Restauratie van de Domtoren 2016-2024’ gepresenteerd aan de vakwereld en het eerste exemplaar werd in de week van het Domtorenfeest overhandigd aan Wethouder Dennis de Vries. Restauratie-architecten Karlijn de Wild en Erik Jan Brans zijn medeauteurs van het boek, waarin het verhaal van de restauratie van A tot Z wordt verteld. Met het boek is het verhaal van “onze” Domtoren voor de toekomstige generaties navolgbaar.
Foto’s;
Foto header : Domtoren (fotograaf Jelle Verhoeks)
Foto 1 : Maxima (fotograaf Angeliek de Jong)
Foto 2 : Teamfoto (fotograaf Jelle Verhoeks)
Foto 3 : Domtoren in de mist 2 (fotograaf Herre Wynia en Daan Claessen, gemeente Utrecht)
Foto 4 : Domtoren raamwerk (fotograaf Richard Rodenburg, Gemeente Utrecht)
Foto 5 : Domtoren avond (fotograaf Jelle Verhoeks)
Foto 6 : Domtoren in steigers (fotograaf Herre Wynia en Daan Claessen, gemeente Utrecht)
Foto 7 : Erik Jan Brans aan de toren (fotograaf Karlijn de Wild)
Foto 8 t/m 12 : Beeldhouwwerk/details (fotograaf Karlijn de Wild)
